Dîwan / Melayê Cizîrî

Prepared by: Emîn Narozî

Zanim ji 'işqê dojeh î behrek ji narê aseh î
Îro li mahê xergeh î teşbîhê seywan î Mela
Home sîneya wek û ney pir lê kishandin dax û key
Hê dil bi naehlan didey   ya reb chi nadan î Mela
Şahîkaya is a kurdî for literature, Melayê Cizîrî is for “Dîwan”
Şahîkaya is kurdî to literature, Melayê Cizîrî ji nû and bi tîpên latînî to “Dîwan”, di nav weşanên Avestayê de diameter bû. Kitêb ji aliyê Emîn Narozî ve hatiye amadekirin. Dîwanê to the home edition, ji bo xwendevanê Cizîrî rêberek e, ji ber ku bi hemû çên girîng re hatiye muqayesekirin û wekî not li eynî rûpelê hatiye nivîsandin.
Emîn Narozî, in the kitêbê de balê stitchîne ser van xalan:
“Ji ber ku dilê min dixwest û min diva everyone û ristina suxenê/gotinê Çawa bi zimanê kurdî bi taybetî jî zaravayê kurmancî a bildtirîn û rêkûpêktirîn xwedristiyê a snow moment. Çendî ku Zivingî Dîwana wî hempayê ya Ibn el-Farid, Hafizê Şîrazî, Fizûlî û Camî dibîne jî, lê bi rastî li gor şert û mercên xwe li bal min ew hê di ser wan re ye jî, herweke ku ew bi xwe jî bi van risteyên jêrîn and yekê qewî û xurt dike:
…
“Her ji ber vî sedemî jî min ji mêj ve dixwest side Dîwana wî rave bikim yan jî ji nav yên weşandî a rêkûpêktirîn raveya wê ku ya Zivingî ye wergerînim kurdî û zaravayê Kürtmancî. Lê belê min ya paşî çêtir dît û dest bi wergerandina Şerha Dîwana Melayê Cizîrî ya Zivingî ya bi navê 'Iqd el-Cewherî fî Şerhi Dîwanî Şeyx el-Cizîrî kir.
“Vêca çendî ku min new wergerand û themem jî dirt, lê ji ber mezinahî û berfirehiya wê amadekariyên weşana wê gelek wext girt û negiha dema ku me dixwest. This is the Avesta xwest ku di vê navê de weke pêşxebateke ku ew jî dê di dema weşandina şerhê de pê re bihata kirin niha ji ber xwe derxe. Ew jî weşandina dîwanê a serê xwe a transcriptioneke daneberhevkiriyê a çend chaên bingehîn ve bû yanî beşek ji karê ku jixwe dê dema weşandina şiroveyê bikira niha kir. Jixwe dû re jî şerh dê a çend cûreyên cuda di nav weşanên Avesta de bê weşandin.
“Bêguman Mela jî weke edîb û şa'irên serdema navîn hemî di vê Dîwana xwe ya Şaheser î giranbiha de ku şareza seydayê Zivingî wê hevtayê çend dîwanên bildtirîn û bêhempatirîn yên Rojhilata Navî n û belkî yên cihanê jî dibîne, hinek qaîdeyên rewanbêjî û suxenweriyê yên ku wêjeyê bedew didêran û payebilind sew a snow aniye: mîna bikaranîna gotinên hevmane li pey hev, hevokbeşawendî (sec'), şibandin (mînandin/teşbîh), kinaye û isti'are (idyom), cînas (gotinên hevherf û cudamane ), telmîh ( Bi gotinekê destnîşankirina bûereke dîrokî yan jî serpêhatiyeke navdar), tewriye (rexneya bilgirtî, poşîna rastiyê), hicîw (tinaz, nikte), bikaranîna gotinên dijmane lê hevgirêdayî û yên religion.
…
“A rastî Cizîrî di Dîwana xwe ji hemî tiştî xeber daye û ez dibêjim qey tiştek nemaye ku wî yan Eşkere yan jî Sergirtî ew diyar yan jî destnîşan nekiribe. Vêca ji ber ku di pêşgotineke kurt de nivîsîn û nîşandana wan agahên zahf dibû sedemê dirêjkirin û serêşana xwendevanan min ew kin birrî û ew hiştin li hêviya lêkolîneke berfireh.
Çawa ku li jor jî bi kurtî hat destnîşankirin di dema transkrîbeya Dîwanê û wergerandina şerha wê de min ew bi çend çend bingehîn yên ku li cem min hebûn rûbar kir û cudahiyên wan di notan de nivîsî, Ku dê xwendevan jî bibînin.
Me ferhenga gotinên Dîwanê çi yên kurdî yî kevnar î zehmet bin û çi jî yên zimanên biyanî weke erebî, farisî û tirkî bin digel yên şirovekar Zivingî ku piranî yên kurdî, farisî, tirkî û erebiya kevnar mane kiribû û hinek jî ji yên erebî ku wî Manekirina wan ji xwendevanên ereb re pêwist nedîtibû lê ji xwendevanên kurd re pêwist bû, wergerand û xist paşiyê. Çendî ku di şerhê bi xwe de min gelek notên xwe xistibû nav kevanekê lê min di Dîwana xwerû de hewce nedît û ew ji nav kevanekê derxist. Every now and then, every time, agahdariya ser dever û kesên di Dîwanê de jî li hêviya şerhê bi xwe hist û nexist nav notên ser Dîwanê.
Every time you see it, it's time to be happy Di hinek ş'iran de arûza erebî bi adaptationa wê ya Persian and Kurdish Tevlihev Kiriye. In this case, in every case, in every way, in every way, every time, every day, every day, every day, every time, Nûbihara Biçûkan ya ustadê mezin Xanî gelek fêde dît. Ji bilî vê jî min li serê her şi'rekê jî şêweyê wê nivîsî.”