Dîrok û Şaristanîya Urartûyîyan

Ew ku ji esîrên Araratî û Naîrîyan pêk hatiye, bi qasî 300 salan hem li pêşberî artêşên herêmê yên nîzamî li ber xwe daye and jî di erdnîgarîyeke dorpêçkirî de şaristanîyeke gewre afirandiye. Min di nav rûpelên dîrokê û nivîsên ser keviran de dît ku; qewmên çîyayî pêşdeçûyînên serdema Ûrartûyîyan ên political, leşkerî, kandî û aborî careke religion nejîyane. Tenê and desthelatdarîyê bêhna azadîyê meane dirêj a çîyayîyan daye bêhnkirin. Herî zêde and rêveberîyê berhemên dîrokî û hunereke nemir ji me re kirine dîyarî. Çîyayî yekemîn car di bin rêveberîya vê binemalê ya sê qirnan dom kiriye de bi hebandina yezdanekî netewî dilşad bûne. Yezdan rima wî ya hêzdar a ku gurî jê diçû bûbû remza rizgarîya çîyayîyan. Birca ji kevirên 30 tons giran a 2840 salan piştî avakirînê jî mirovan di nav şaşwazîyê de dihêle Sardûrîyê 1'emîn dabû avakirin

Ûrartûyî û şaristaniya ku ava dirt heta niha ji gelek hêlan ve hatine vekolandin û bi zimanên cuda gelek agahî der barê wan de hatine belavkirin. Li come ku ew qewmekî ji pêşîyên Kurdan in jî heta niha der barê wan de berhemeke bi kurdî ya ku wan bi hemû taybetiyên wan bide nasandin li ber epic tune ye. Home barhem and valahîyê dadigire, pêdivîyeke girîn bi cî tîne. Home dîroka balkêş êdî eat a Kurdî.

Îhsan Colemêrgî ku berê jî xebatên a vî color kirine vê carê berê xwe daye Ûratûyîyan. A rastî jî ji hemû hêlan and û bi hemû taybetiyên wan Ûrartûyîyan me dide nasandin. Kom û esîrên ku ev confederasyon pêk anîne, têkiliya wan a dewletên wek Gûtî, kasît, Mîtanî û hwd. ên beriya wan re, berxwedana wan a li dijî dagirkeriya Asûrîyan, ku ev taybetîya wan a sereke ye, qralên wan ên ku hatine ser kar, kar û xebatên ku hatine kirin (li gel ku bi hazar salan dem di ser re derbas bûye jî bendav û coavên wan ên ku bûne mijara legendary û epic hîna jî hene û bi kêrî jiyana xelkê deverê tên.), bîr û bawerîyên wan, ol û perestgehên wan, bajar û avahîsazîya wan, s û nivîstekên wan, têkilîyên wan ên aborî yên bi derdorê Re û gelek mijarên din di ve pirtûkê de cih girtina. Yên ku vê pirtûkê bixwînin dê bibînin ku kedeke çiqas zêde hatiye dayîn.

Ûrartûyî li gor pêşîyên xwe Gûtî, Kasît û Mîtanîyan xwedîyê hinek taybetîyên cuda ne. Yek ji wan taybetîyan ew e ku gelek berhemên nivîskî li dû xwe hisiştine. Home jî dike ku mirov agahîyên zêdetir der heqê wan de hîn bibe. Pêşîyên wan a piranî daketine deştê û di nav qewmên deştî de hatine bişavtin. Lê Ûrartûyî li ser axa xwe û bi rengê xwe mane. Xaleke balkêş jî home e; Tevî ku Med piştî wan derketine hola dîrokê û li qadeke pir berfireh belav bûne jî bi qasî Ûrartûyîyan berhemên mayîn li dû xwe nehiştine.

Yên ku bixwazin der heqê van pêşîyên kurdan de agahîyên berfirehtir wergirin, teqez divê vê berhemê bixwînin.